Thanh Sơn là vùng đất cổ, cùng với bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, lễ hội đặc trưng của các đồng bào dân tộc thiểu số, nơi đây vẫn còn tồn tại và lưu giữ nhiều giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào các dân tộc Mường, Dao. Nhiều năm trở lại đây, một số lễ hội được khôi phục, các hoạt động văn hóa đã hướng về cội nguồn, phát huy được giá trị nguyên gốc vốn có.
Với vị trí địa lý tiếp giáp Hà Nội, Hòa Bình, Sơn La, Yên Bái, có đường Quốc lộ 32A chạy qua, là cửa ngõ nối vùng Tây Bắc với Thủ đô Hà Nội tạo điều kiện thuận lợi kết nối với các điểm du lịch trong và ngoài tỉnh. Vị trí đắc địa được thiên nhiên ưu đãi, Thanh Sơn còn có tiềm năng phát triển du lịch với những thắng cảnh được thiên nhiên ban tặng cùng với tạo tác của con người nơi đây, đó là những đồi chè xanh mướt, các thác nước đẹp, hệ thống cọn nước tại các con suối và cánh đồng lúa, hoa màu. Hòa quyện với phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp hùng vĩ là cuộc sống yên bình với những tập tục sinh hoạt sản xuất, văn hóa ẩm thực đặc sắc: xôi ngũ sắc, cỗ lá, gà đồi…. Tất cả những điều này là tiềm năng để khai thác du lịch trải nghiệm, khám phá và du lịch cộng đồng.
Trong những năm gần đây, địa phương này đã thu hút các nhiếp ảnh gia từ khắp mọi miền về tham quan sáng tác với sự tham gia của các nghệ sỹ nhiếp ảnh chuyên và không chuyên. Hành trình phototour khám phá và chụp ảnh của các nhiếp ảnh gia thường được diễn ra trong 2 ngày, các đồi chè xanh ngút là địa điểm sáng tác lý tưởng tạo nên những bức ảnh đồi chè như tiên cảnh. Sau khi thỏa sức sáng tác những bức ảnh bình minh trên đồi chè các Nhiếp ảnh gia di chuyển về các bản làng của bà con dân tộc tại xã Khả Cửu… nổi tiếng với các cọn nước dọc theo các con suối tưới tiêu cho những cánh đồng lúa uốn lượn. Cùng trải nghiệm, chụp ảnh quy trình làm xôi ngũ sắc của người dân bản địa từ lúc ngâm màu bằng thảo mộc đến khi xôi chín và thưởng thức thành quả do mình tự tay làm ra cùng các món ăn ẩm thực dân tộc Mường: gà đồi, cá suối, cơm lam, vịt suối, rau rừng đồ…. , khám phá chụp ảnh cảnh sinh hoạt đời thường của người dân bản như: cảnh quăng chài, đánh cá, gùi chít…
Trong những năm gần đây từ những bức ảnh đẹp hình ảnh của quê hương Thanh Sơn được quảng bá rộng rãi đến với du khách mọi miền và cũng từ những chương trình photo tour dần hình thành nên những tour du lịch hấp dẫn khám phá phong cảnh thiên nhiên và văn hóa đặc sắc của miền sơn cước.
Non nước quê tôi
Tuy nhiên, hiện nay Du lịch trải nghiệm, khám phá và du lịch cộng đồng tại Thanh Sơn vẫn còn manh mún chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Khách du lịch tới đây chủ yếu là các bạn trẻ đam mê khám phá và các nhiếp ảnh gia yêu thích phong cảnh núi rừng, phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số. Bà con nơi đây đã bắt đầu có ý thức làm du lịch cộng đồng như cung cấp một số dịch vụ ăn uống, bán các sản phẩm quà tặng là các đặc sản địa phương như: măng khô, rượu men lá, thịt chua, gà đồi, chè.
Hiện nay, ở Việt Nam loại hình du lịch cộng đồng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, miền nông thôn đã thu hút hàng triệu lượt khách du lịch trong nước và quốc tế mỗi năm. Từ đó làm thay đổi diện mạo cuộc sống của các địa phương, phát huy tiềm năng, tạo nguồn sinh kế lâu dài cho đồng bào, đồng thời góp phần bảo tồn các giá trị văn hóa dân tộc. Mô hình du lịch cộng đồng tạo điều kiện cho du khách sống cuộc sống của người dân địa phương với những trải nghiệm phong phú, đó là du khách được cùng ăn, cùng ở, cùng lao động với người dân địa phương.
Để du lịch cộng đồng Thanh Sơn phát triển, khai thác tốt tiềm năng vốn có thì đồng bào có vai trò chủ yếu và được phát huy lợi thế tối đa của mình. Nơi đây cần có các Homestay phục vụ các dịch vụ ăn uống, lưu trú cho du khách. Cung cấp các dịch vụ trải nghiệm khám phá phong tục tập quán các dân tộc thiểu số, khám phá thiên nhiên hùng vĩ, trải nghiệm ẩm thực…Đặc biệt chú trọng giữ gìn cảnh quan môi trường, giữ gìn những giá trị văn hóa đặc sắc, đó chính là trọng tâm phát triển du lịch cộng đồng, để du lịch trở thành nguồn sinh kế bền vững cho đồng bào, thúc đẩy mọi lĩnh vực khác cùng phát triển góp phần phát triển nguồn lực kinh tế cho địa phương.
Thanh Hường- Trung tâm TTXT Du lịch
