Ngày mùng 04,05/02/2023 tức ngày 14, 15 tháng Giêng âm lịch xã Chí Tiên, huyện Thanh Ba đã tổ chức Lễ hội Đền Du Yến năm Quý Mão 2023.
Đền Du Yến được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia năm 1993. Theo Ngọc Phả truyền lại xưa kia ở vùng Thao Giang, tại trang Bổng Châu nay là thôn Tiên Châu, xã Chí Tiên, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ có một gia đình họ Nguyễn sống hiền từ phúc hậu và chịu khó làm ăn nên có uy tín lớn trong vùng. Nhờ phúc trời phù hộ, ông bà đã sinh hạ được một người con gái đặt tên là Hạnh Nương. Ngay từ nhỏ Hạnh Nương đã luôn được cha mẹ chăm sóc chu đáo nuôi dạy nên người. Bà là người con gái thông minh kỳ lạ, nhan sắc tuyệt trần, tính tình hiền dịu nết na, ham học văn chương, say mê võ nghệ. Trai tài trong làng nhiều người ướm hỏi nhưng bà đều từ chối không muốn vương bụi trần để giữ mình trong sạch. Bà đã dựng cờ tụ nghĩa, ngày đêm luyện tập cung kiếm, xa gần nức tiếng gọi là nữ thần giáng thế. Bấy giờ vào những năm 40 sau công nguyên, giặc Đông Hán đứng đầu là Thái thú Tô Định ngang nhiên bạo ngược đem quân sang chiếm nước ta.
Lễ rước nước từ sông Hồng về đền Du Yến (Ảnh: Hữu Thịnh)
Khi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa ở Mê Linh, bà đã chọn 92 nghĩa binh từ trang Bổng Châu về cùng với Hai Bà Trưng. Thấy Hạnh Nương thông minh tài sắc văn võ song toàn, lại cầm quân đánh đâu thắng đấy nên Hai Bà Trưng đã tặng phong cho bà là Ngọc Loan công chúa và phong chức là Trưởng lĩnh Tiền quân. Sau khi đánh tan giặc Tô Định, nữ tướng Nguyễn Thị Hạnh trở về thăm quê hương, chính tại nơi đây bà đã mở yến tiệc khao quân, ban thưởng cho dân làng. Hội mừng công được mở trên một mỏm đất hình con hổ trắng đang nằm uống nước bên bờ sông Thao. Nơi đây về sau dân làng lập đền thờ gọi là hành cung Du Yến (ngày nay là đền Du Yến xã Chí Tiên). Từ đó, cứ vào dịp rằm tháng Giêng hàng năm dân làng lại mở hội cầu tế để tưởng nhớ đến công ơn của bà và cầu xin mưa thuận gió hoà nhà nhà được ấm no hạnh phúc.
Tế lễ tại đền Du Yến (Ảnh: Sưu tầm)
Lễ hội Đền Du Yến năm 2023 được tổ chức cả phần lễ và phần hội. Phần lễ được tổ chức gồm năm bước: Lễ Rước nước, lễ Mộc dục, lễ Cáo yết, lễ Rước kiệu, lễ dâng hương và Tế thần. Phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động như: Hội thi Giã bánh giầy; thi đấu bóng chuyền hơi nữ, bóng chuyền nam, cờ tướng… Trong đó độc đáo nhất là Lễ rước nước từ sông Hồng và múa cánh tiên (múa tiên).
Hội thi giã bánh Giầy (Ảnh: Bích Ngọc)
Tương truyền rằng vào ngày Mẫu ra đời ngoài bãi dâu Thao Giang có tiên sa giáng trần múa hát như ngày hội nên ngày tế Mẫu bắt buộc phải có đội múa tiên bao gồm 4 cô gái dưới 16 tuổi, chưa có chồng, múa những điệu múa bay bổng đẹp như tiên phục vụ tế lễ. Nghi thức này hiện nay đã được phục dựng và có đôi chút điều chỉnh cho phù hợp với không gian lễ hội. Sau đó đến phần rước kiệu, đi đầu là đội cờ, tiếp đến là phường bát âm, sau đến đội bát bửu, múa sư tử, tiếp đến là múa tiên rồi đến kiệu.
Phần hội được tổ chức với nhiều hoạt động như: Hội thi Giã bánh giày; thi đấu bóng chuyền hơi nữ, bóng chuyền nam, cờ tướng… kết hợp với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao như hội thi tiếng hát dân ca, thi đấu các môn thể dục thể thao… Lễ hội đền Du Yến kéo dài hết ngày rằm. Tuy vậy, khách hành hương từ khắp mọi nơi về viếng đền quanh năm nhưng đông nhất vẫn là dịp từ Tết Nguyên đán đến hết tháng ba. Người người cầu mong cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, cầu cho gia đình êm ấm và cũng răn dạy cháu con về truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, về đạo lý cha ông.
Lễ hội Đền Du Yến là một trong hai lễ hội trên địa bàn tỉnh được lập hồ sơ Di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu đề nghị đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2023.
Bích Ngọc – Trung tâm TTXT Du lịch
