Nằm trong vùng du lịch hồ Thác Bà và dọc sông Chảy một trong bốn vùng du lịch trọng điểm của tỉnh Yên Bái, huyện Yên Bình nổi bật với cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, hài hòa giữa núi non, sông nước và bản sắc văn hóa đa dạng của cộng đồng các dân tộc. Dựa trên nền tảng thế mạnh của mình, những năm qua, huyện Yên Bình đã định hướng phát triển du lịch theo hướng bền vững, gắn với bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống và bảo vệ môi trường sinh thái.
Là địa phương có nhiều tiềm năng để phát triển du lịch sinh thái cộng đồng, Yên Bình tự hào sở hữu hồ Thác Bà một trong ba hồ nước nhân tạo lớn nhất Việt Nam là biểu tượng và cũng là điểm nhấn quan trọng trong phát triển du lịch của huyện. Hồ có tổng diện tích khoảng 23.400ha, trong đó, chiều dài hồ khoảng 80 km, diện tích mặt nước 19.050 ha, với hơn 1.300 hòn đảo lớn, nhỏ nằm soi mình giữa mặt nước mênh mông cùng hệ thống hang động đẹp lung linh ẩn sâu trong những dãy núi đá vôi như: động Thủy Tiên, động Xuân Long, hang Tỉnh ủy, hang Bạch Xà…Đây cũng là nơi lý tưởng để du khách trải nghiệm du lịch sinh thái, chèo thuyền ngắm cảnh, tham quan hay leo núi khám phá các đỉnh núi: Cao Biền và núi Chàng Rể .
Một trong những điểm đặc biệt tạo nên sức hút riêng cho du lịch Yên Bình chính là sự đa dạng văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số ven hồ như Tày, Nùng, Dao, Cao Lan….. Mỗi dân tộc đều gìn giữ cho mình những phong tục, tập quán, ngôn ngữ, trang phục và lễ hội đặc sắc. Du ngoạn trên hồ, du khách sẽ có dịp ghé thăm và hòa mình vào cuộc sống của người dân, thưởng thức văn hóa ẩm thực vùng hồ, với nhiều món ngon được chế biến từ các loài thủy sản đặc trưng của hồ Thác Bà như cá lăng, cá chiên, cá quả, cá trạch,… cùng cơm lam, nộm hoa chuối rừng, nộm tôm, thịt gà nấu măng chua… với hương vị rất riêng. Du khách cũng có thể dừng chân nghỉ lại trong những ngôi nhà sàn thoáng mát của đồng bào dân tộc Cao Lan ở làng Ngòi Tu – xã Vũ Linh, hay ở lại những ngôi nhà của đồng bào Dao làng Đồng Tý – xã Phúc An, Yên Thành, đồng bào Tày xã Xuân Lai… cùng vui thú trải nghiệm vãn cảnh thiên nhiên, trải nghiệm cuộc sống của một ngư dân thực thụ với công việc thả lưới, gõ mạn thuyền, đuổi cá, thu lưới và thưởng thức những món ăn từ chính thành quả lao động của mình. Tham gia trải nghiệm các hoạt động văn hóa, văn nghệ truyền thống của đồng bào, cùng say lòng trong những làn điệu dân ca, những điệu múa uyển chuyển như: làm chay, xúc tép, lễ cấp sắc, lễ cầu mùa tra hạt, rước dâu truyền thống… những tinh hoa văn hóa được gìn giữ qua nhiều thế hệ.
Không chỉ có danh lam, thắng cảnh nổi tiếng huyện Yên Bình còn là vùng đất giàu truyền thống lịch sử. Tính đến tháng 12 năm 2024, toàn huyện hiện có 25 di tích lịch sử, văn hóa đã được xếp hạng, trong đó có 01 di tích cấp Quốc gia và 24 di tích cấp tỉnh. Đây là minh chứng cho bề dày lịch sử, truyền thống văn hóa phong phú của địa phương. Cùng với hệ thống di tích, nhiều lễ hội lớn được tổ chức hàng năm: Lễ hội đền Mẫu Thác Bà – nơi tôn vinh tín ngưỡng thờ Mẫu linh thiêng; Lễ hội đình Khả Lĩnh; Lễ hội đình Phúc Hòa (xã Hán Đà); Lễ hội đình Ba Chãng (xã Phúc An); và đặc biệt là Lễ hội bưởi Đại Minh – không chỉ mang giá trị văn hóa mà còn quảng bá sản phẩm đặc sản nổi tiếng của địa phương.
Với lợi thế cảnh quan thiên nhiên hài hòa, văn hóa đa dạng, con người thân thiện mến khách, Yên Bình đang từng bước khẳng định là điểm đến du lịch sinh thái có sức hấp dẫn với du khách. Từ du lịch sinh thái nghỉ dưỡng ven hồ đến du lịch trải nghiệm cộng đồng, khám phá văn hóa dân tộc, các lễ hội truyền thống, làng nghề thủ công đặc sắc…đều mang lại cho du khách những ấn tượng khó quên.
Trong bối cảnh du lịch xanh và du lịch cộng đồng đang trở thành xu hướng, với những tiềm năng du lịch sẵn có cùng việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá thu hút du khách, các nhà đầu tư, sự định hướng của các cấp các ngành, địa phương trong phát triển du lịch là những điều kiện thuận lợi để du lịch huyện Yên Bình phát triển trở thành một điểm đến thân thiện, hấp dẫn, phù hợp với chiến lược phát triển nhanh, bền vững theo hướng “Xanh, hài hòa, bản sắc và hạnh phúc” của tỉnh Yên Bái cũng như quy hoạch chung xây dựng Khu du lịch quốc gia hồ Thác Bà đến năm 2040 theo phê duyệt của Thủ tướng chính phủ”
Có thể nói, việc đầu tư khai thác tiềm năng du lịch gắn với bảo tồn giá trị thiên nhiên, văn hóa sẽ không chỉ thúc đẩy kinh tế địa phương mà còn góp phần gìn giữ những nét đẹp truyền thống cho các thế hệ mai sau. Yên Bình hôm nay đang vươn mình trở thành “viên ngọc xanh” giữa lòng Tây Bắc – nơi du khách tìm về để nghỉ dưỡng, khám phá và cảm nhận sự bình yên đích thực.
Bùi Kiểm
