Lục Yên là một huyện miền núi cách thành phố Yên Bái 93km về phía Đông Bắc của tỉnh Yên Bái. Đến với Lục Yên ngoài việc đi tham quan khám phá các điểm du lịch hấp dẫn, danh lam thắng cảnh đẹp, tìm hiểu văn hóa của các dân tộc thì du khách không thể bỏ lỡ cơ hội thưởng thức văn hóa ẩm thực đặc sắc nơi đây với những món đặc sản như khoai môn tím tiến Vua, cam sành, quýt vỏ giòn, gà trống thiến, cá Bỗng… Đặc biệt không thể không nhắc đến đó là Vịt bầu Lâm Thượng, một đặc sản món ăn ẩm thực nổi tiếng của Lục Yên, Yên Bái.
Xã Lâm Thượng, huyện Lục yên nằm dưới cánh rừng đại ngàn, hai dòng suối Luông, suối Nọi bắt nguồn từ cánh rừng đó, nước bốn mùa trong xanh. Hai bên suối là những ruộng lúa, nhà sàn, nhà đất của bà con người Tày, người Dao san sát nhau Dòng suối ấy ngoài nước trong thì các loại thủy sinh cũng rất phát triển, như rêu đá, các loại ốc, ếch, ngóe… đây là thức ăn phổ biến cho vịt ngoài tự nhiên. Tận dụng lợi thế đó, đã bao đời nay, người dân Lâm Thượng đã cùng nhau nuôi vịt. Nhà nào ít cũng vài con, nhiều hàng chục, hàng trăm con. Trừ những ngày gieo cấy phải nhốt để không phá mùa màng, thì còn lại bà con thả vịt suốt ngày ngoài đồng, dưới suối. Cứ vậy, từng đàn vịt nối đuôi nhau kiếm mồi, lớn lên như vịt sinh sống ngoài tự nhiên.
Vịt được bà con chăn thả chủ yếu cả ngày ở dưới suối và ngoài đồng (ảnh : Internet)
Từ xa xưa nơi này có giống vịt bầu thuần chủng, chân ngắn, cổ ngắn. Con đực lông cổ màu xanh, cánh xanh, tiếng địa phương gọi là “hu kheo”, con cái lông màu nâu, trọng lượng tối đa mỗi con từ 1,6 đến khoảng 2,2 kg. Giống vịt này có chân vàng và ngắn, dáng đi lạch bạch; cổ vịt ngắn, ức vịt căng, lông mượt, mỗi con nặng từ khoảng 1,6 đến 2,2kg.
Vịt ở đâʏ được bà con nuôi khoảng 4 tháng là bắt đầu chắc thịt, nhưng ngon nhất là vịt từ 5 đến 7 tháng tuổi. Việc làm thịt vịt của bà con các dân tộc ở Lục Yên thường cầu kỳ hơn ᴠào những dịp liên hoan lễ tết, với những món không thể thiếu như: lòng vịt xào rau đắng (ᴍộᴛ loại lá cây mọc ở rừng núi đá vôi, ʜᴏặᴄ dưới tán rừng cây vầu); mọc vịt – là món làm từ cổ cánh, thịt băm nhỏ trộn với hạt dổi, rau răm, củ sả, mùi tàu, thính bột gạo rang… rồi gói lá rong hấp ʜᴏặᴄ xôi. Nhưng phổ biến ᴠà được yêu thích nhất vẫn là món vịt luộc chấm nước mẻ với rau răm thái nhỏ… Người ta chọn những con vịt khoảng 1,8 đến 2,2 kg sẽ ngon nhất bởi vịt lúc này vừa đủ độ chín, thịt ăn sẽ ngon và ngọt hơn, để có món vịt ngon thì phần sơ chế là phần quan trọng nhất, trong quá trình làm thì phải làm thật sạch, sát muối kỹ thì vịt mới thơm không có mùi. ᴄòɴ phần chế biến phải để ý đến nước dùng, ɴếᴜ luộc thì nước gần sôi mới cho vịt ᴠào thịt mới săn chắc hơn. ᴄòɴ ɴếᴜ sôi quá cho ᴠào thì sẽ bị nhũn bên ngoài, bên trong chưa chín hay là sẽ bị đỏ thịt”.
Các món ăn được chế biến từ vịt bầu Lâm Thượng ( Nguồn: Internet )
Được chăn thả đa phần ngoài tự nhiên, tắm mình giữa những dòng suối mát lành chảy ra từ dãy núi đá nên bởi vậy, vịt bầu Lâm Thượng có thịt thơm, ngọt, ít mỡ, được người dân trong huyện coi là món ngon dùng để thiết đãi khách quý, là món quà quý để biếu tặng nhau. Vịt bầu cũng là món ăn được khách phương xa luôn tìm thưởng thức mỗi khi có dịp về với đất Lục Yên và trở thành một trong mười sản phẩm đặc sản nổi tiếng của tỉnh Yên Bái.
Trần Ngọc Chiến – TTQLDT&PTDL
