Mùa thu Lào Cai không chỉ quyến rũ bởi những thửa ruộng bậc thang vàng óng khắp các sườn đồi, không khí trong lành mát mẻ, mà còn vô cùng hấp dẫn bởi một mùi hương đặc biệt – hương cốm thơm vấn vương khắp trời thu.
Cốm Lào Cai nổi tiếng bởi độ thơm, dẻo, đượm vị ngọt của lúa non. Trong tiết trời mùa thu tháng 9, 10, du khách hãy ghé thăm bản người Giáy ở Tả Van (Sa Pa), Quang Kim (Bát Xát) hay các bản người Tày ở Nghĩa Đô (Bảo Yên), Bắc Hà, Văn Bàn để trải nghiệm phong tục làm cốm, hoà mình vào không khí tấp nập của mùa gặt, của lễ hội cốm và lắng nghe hương cốm nồng nàn khắp không gian.
Cốm là sản phẩm tinh túy làm ra từ lúa gạo. Vị dẻo thơm từ hạt cốm là sự kết tinh của công sức lao đông bán lưng cho đất, bán mặt cho trời. Những bông lúa nếp còn xanh hạt, đượm thơm vị sữa sẽ được mang về để chế biến thành cốm.
Những bông lúa nếp xanh hạt, đượm thơm vị sữa
Hạt cốm dẻo thơm, tròn vị là sản phẩm tinh hoa từ đôi bàn tay khéo léo của những người phụ nữ. Ngoài nguyên liệu là những bông lúa nếp mẩy, chắc hạt, đã đạt độ chín nhất định; còn cần được chế biến bằng bí quyết của sự tinh tế. Muốn cốm ngon, phải rang sơ lúa nếp đảm bảo hạt chín vừa phải, rồi đổ ra để nguội hẳn mới mang cho vào cối đá giã thành mẻ cốm xanh, dẻo thơm, bùi vị.
Hạt cốm xanh, thơm dẻo
Cốm được gói bằng lá dong xanh, màu xanh của hạt cốm và lá dong hòa quyện với nhau thể hiện sự giao thoa giữa màu xanh tự nhiên của lúa và màu của mạ tạo nên thứ hương sắc đặc trưng cho món cốm.
Cốm thường được ăn cùng với chuối chín, trái hồng đỏ chín cây hoặc cũng có thể dùng để nấu cháo vịt, xôi cốm, chè và chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn: bánh cốm, chả cốm, xúc xích cốm, nem cốm….
Món xôi cốm thơm ngon
Đồng bào các dân tộc ở Lào Cai không chỉ coi món cốm như đặc sản, mà còn là hiện thân của văn hóa nơi đây. Cốm không chỉ có mặt trong những bữa ăn, trong nếp sinh hoạt hàng ngày mà còn xuất hiện trong các hoạt động văn hóa tín ngưỡng quan trọng như: Tết cơm mới của người Giáy Tả Van được tổ chức vào tháng 8 âm lịch; Lễ hội Cốm Dương Quỳ (Văn Bàn); Lễ hội cốm Bảo Yên…
Mùa thu này, hãy ghé thăm Lào Cai để thưởng thức hương cốm thơm nồng chỉ có duy nhất một mùa trong năm.
Nguyễn Thủy
