Hình ảnh các cô gái Mông Hoa xúng xính váy áo xuống chợ phiên đã để lại trong tôi một ấn tượng sâu đậm về nét đẹp trang phục truyền thống của dân tộc Mông ở Lai Châu.
Tôi đã được một cô bạn dẫn đến một bản người Mông Hoa ở Sin Suối Hồ để tìm hiểu và được biết muốn làm được một bộ trang phục đẹp và độc đáo như vậy thật không hề đơn giản.
Người Mông rất ưa chuộng vải lanh bởi nó có độ bền cao và cây lanh cũng đây cũng là nguyên liệu chính để làm ra những bộ trang phục độc đáo của dân tộc mình. Họ trồng cây lanh dệt vải để làm ra trang phục khá cầu kỳ, nó đòi hỏi sự khéo léo và kiên trì của những phụ nữ Mông nơi đây. Sau khi cây lanh cắt về, sẽ được đem phơi nắng khoảng 1 tuần rồi mới tước sợi. Tiếp đó cho vào cối giã mềm rồi nối lại. Lanh cuốn thành từng cuộn tròn và mang đi giặt, luộc cho tới khi sợi lanh mềm và trắng thì mang phơi rồi dùng guồng chia sợi trước khi mắc vào khung cửi để dệt nên những tấm vải đẹp.
Khi đã thành mảnh vải, người phụ nữ Mông sẽ vẽ sáp ong lên vải trắng những đường hoa văn hình học theo ý thích rồi mới đem nhuộm chàm. Người phụ nữ Mông có trí tưởng tượng rất tốt, họ thêu hoa văn không cần mẫu, chỉ dùng để thêu thường là những sợi chỉ màu có độ bền cao và màu sắc rất tươi tắn bắt mắt. Khi lên đến bản Sin Suối Hồ bạn có thể gặp bất kì đâu hình ảnh người phụ nữ đang ngồi trước hiên nhà cặm cụi thêu từng mũi hoa văn hoặc ngồi ngay trên máy khâu để may những bộ trang phục truyền thống cho mình và người thân.
Một bộ trang phục của người phụ nữ Mông Hoa gồm có: áo xẻ ngực, váy, yếm, thắt lưng và xà cạp. Áo có cổ phía trước hình chữ V, được nẹp thêm vải màu và có thể xuyên thêm các hạt cườm theo sở thích của từng cá nhân, đây cũng là nơi hoa văn tập trung nhiều nhất làm nổi bật chiếc áo; phía sau là một bức thêu hình chữ nhật được trang trí hoa văn rất nhẹ nhàng, tinh tế, tạo thêm vẻ đẹp cho bộ trang phục. Hai cổ tay áo thường được thêu hoa văn là những đường vằn ngang, hoa văn sặc sỡ với đủ sắc màu.
Váy là loại váy mở, tùy từng cơ thể mà độ dài, ngắn của chiếc váy khác nhau nhưng thường đối với người phụ nữ trưởng thành chiều dài của có thể dài đến 3m và được xếp, máy lại tạo thành nhiều nếp gấp, chân váy rộng, xòe ra giống như cánh hoa. Phần cạp váy được khâu xếp lại cho vừa một vòng bụng và có hai dây để buộc. Trên nền váy chàm, hoa văn được thêu, in từng tấm thật ấn tượng và độc đáo. Phần thêu hoa văn được thực hiện ở nửa dưới của chân váy. Hoa văn trong trang phục của người Mông hoa chủ yếu là hoa văn hình học như: hình chữ nhật, hình vuông, hình thoi, hình xoáy ốc, … tạo ra sự cân xứng, hài hòa.
Phần yếm và thắt lưng thường rất được các cô gái chú trọng bởi đó được coi như điểm nhấn của cả chiếc váy bởi nó làm tôn thêm vẻ đẹp vóc dáng của người phụ nữ. Thắt lưng là một miếng vải rộng khoảng 6 – 7 cm và dài khoảng 2m, đoạn giữa được thêu các hoa văn và may liền dải yếm hình chữ nhật được trang trí khá cầu kì.
Một thứ không thể thiếu đối với bộ trang phục phụ nữ Mông đó chính là xà cạp. Người dân nơi đây cho rằng, quấn xà cạp là thể hiện sự ý tứ và kín đáo của người phụ nữ.
Phụ nữ Mông trên Sin Suối Hồ thường để tóc dài và quấn vòng quanh đầu rồi đội khăn, tạo nên một sắc thái độc đáo riêng khó nhầm lẫn với các ngành Mông khác.
Đối với nam giới trang phục có phần đơn giản hơn, áo có vạt chéo, thân áo nửa người, ống tay áo dài; quần có màu đen, ống và đũng rất rộng để có thể dễ dàng trong các động thường ngày như leo núi và múa khèn; ngoài ra còn có thêm chiếc thắt lưng bằng vải đỏ dài chừng 1 sải tay.
Một chuyến đi đầy ý nghĩa với tôi, vừa có thể tìm hiểu về trang phục người Mông hoa, vừa có một cuộc trải nghiệm được thú vị trên mảnh đất có khí hậu trong lành, con người thân thiện, cảnh thì không thể đẹp hơn được nữa, tôi tự nhủ sẽ còn quay lại mảnh đất này nhiều lần hơn nữa.
Bài, ảnh: Châu Giang
