Xã Khuôn Lùng (Xín Mần) là vùng đất sinh sống lâu đời của người Tày, Dao với nét văn hóa đặc trưng. Người dân tộc Tày ở đây có một đền thờ riêng gọi là Đình Mường, hằng năm ngày 17 tháng Giêng người dân sẽ mở hội để dâng lễ vật lên Tổ tiên đã có công khai khẩn, lập đất và cầu mong năm mới may mắn, sức khỏe, mùa màng bội thu.
 |
| Người dân dâng lễ lên nhà thờ tổ ở thôn Nà Ràng. |
Đình Mường nằm ở thôn Làng Thượng, một làng văn hóa du lịch có phong cảnh đẹp và nhiều trầm tích lịch sử của vùng đất phía Nam huyện Xín Mần. Có thể coi Lễ hội Đình Mường hằng năm là lễ giỗ tổ của người dân tộc Tày các xã Nà Chì, Khuôn Lùng, Quảng Nguyên (Xín Mần) và xã Tân Nam (Quang Bình). Lễ hội Đình Mường được địa phương tổ chức thường niên vào ngày 17 tháng Giêng, với các nghi thức: Dâng hương mộ đức Ông, đức Bà, dâng lễ nhà thờ tổ để con cháu báo cáo thành tích 1 năm đã qua và tiến hành nghi thức rước lễ lên Đình Mường. Cùng với đó là các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao như: Thi đấu bóng chuyền, kéo co và các trò chơi dân gian… Theo truyền thuyết của người xưa kể lại, đức Ông, đức Bà là những người có công khai phá đất đai, xây dựng nên vùng đất Khuôn Lùng và các xã lân cận. Để tìm đến vùng đất này, đức Ông, đức Bà đã trải qua những gian khổ khi phải chống chọi với sự tấn công của các loại thú dữ và kẻ thù, đức Ông, đức Bà đã khai khẩn đất hoang, tạo nơi sinh cơ lập nghiệp trù phú muôn đời cho con cháu. Những câu chuyện về thời mở rừng, lập đất của đức Ông, đức Bà nhuốm màu huyền thoại hiện nay vẫn được con cháu của họ truyền lại cho nhau. Sau khi nghe câu chuyện về lịch sử khai khẩn của đức Ông, đức Bà, chúng tôi tìm đến thôn Xuân Hòa để thăm phần mộ của hai vị như một minh chứng rõ rệt về huyền thoại mở đất, lập làng của người xưa. Mộ phần đức Ông, đức Bà nằm ở khu đất yên bình bên dòng suối nước hiền hòa trong lành, thường xuyên được con cháu hương khói quanh năm nằm giữa rừng vầu tươi tốt.
 |
| Đoàn rước lễ lên đền Đình Mường. |
Từ phần mộ của đức Ông, chúng tôi tìm đến Đình Mường, nơi thờ cúng đức Ông được đặt trên gò đất cao, không gian thoáng đãng giữa cánh đồng tốt nhất của thôn Làng Thượng. Đình Mường được người dân ở xã Khuôn Lùng và các xã lân cận thờ cúng quanh năm, là nơi con cháu cùng tụ về để tỏ lòng thành kính với Tổ tiên đã chọn đất lập làng cho con cháu an cư đời đời. Cửa Đình Mường chỉ được mở vào đúng ngày 17 tháng Giêng hằng năm để bà con rước lễ vật từ nhà tổ ở thôn Nà Ràng dâng lên đức Ông, đức Bà và các vị thần, thánh. Kết thúc phần lễ là các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, trò chơi dân gian đặc sắc cầu mong thánh thần, đức Ông, đức Bà phù hộ, ban sức khỏe cho con cháu.
 |
| Người dân chuẩn bị dâng lễ vật lên Đình Mường. |
Di tích lịch sử văn hóa Đình Mường ở xã Khuôn Lùng được công nhận là Di tích lịch sử Văn hóa cấp tỉnh vào năm 2011. Lễ hội Đình Mường cùng với Lễ hội Hoàng Vần Thùng của người dân tộc La Chí là 2 lễ hội lớn và mang những nét riêng đặc sắc của bà con huyện Xín Mần. Đây không chỉ là dịp để nhân dân bày tỏ lòng biết ơn đến những người đã có công khai khẩn lập đất cho con cháu mà còn để cầu mưa thuận gió hòa, mong cho năm mới mùa màng bội thu. Cũng là dịp để giáo dục con cháu gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, đoàn kết chung sức xây dựng quê hương.
Nguồn: Báo Hà Giang
