Nằm giữa vùng núi non hùng vĩ của Tây Bắc, tỉnh Điện Biên là nơi lưu giữ một trong những di sản văn hóa phi vật thể quý giá của Việt Nam – nghề làm giày thêu truyền thống của người Xạ Phang.
Người Xạ Phang chủ yếu sinh sống tại các huyện Mường Chà, Nậm Pồ, Mường Nhé và Tủa Chùa của Điện Biên. Đây là cộng đồng dân tộc giàu bản sắc văn hóa, trong đó nghề làm giày thêu là một biểu tượng tiêu biểu. Những đôi giày (tiếng Xạ Phang gọi là “liển hài”) được phụ nữ Xạ Phang tự tay khâu và thêu, không chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng mà còn thể hiện tinh hoa nghệ thuật dân gian của dân tộc này.
Để tạo nên một đôi giày thêu hoàn hảo, những người phụ nữ Xạ Phang phải thực hiện nhiều công đoạn công phu và tỉ mỉ. Trước tiên, họ lựa chọn những mo tre to đẹp để làm đế giày. Sau đó, họ tiến hành cắt may, khâu đế và tạo hình cho đôi giày. Công đoạn then chốt chính là thêu họa tiết lên thân giày, chính là lúc tài năng và sự khéo léo của người phụ nữ được bộc lộ.
Những họa tiết thêu trên giày Xạ Phang thường mang những ý nghĩa biểu trưng cho cuộc sống, tín ngưỡng và triết lý sống của dân tộc này. Đó có thể là những bông hoa, chim, hay các biểu tượng hình học được thêu bằng những sợi chỉ đầy màu sắc rực rỡ. Tất cả được kết hợp một cách tinh tế, tạo nên những đôi giày vừa mang tính sử dụng, vừa thể hiện nét đẹp văn hóa truyền thống.
Nghề làm giày thêu của người Xạ Phang gắn liền với bản sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc. Đây là một di sản văn hóa phi vật thể quý giá, không chỉ mang giá trị sử dụng mà còn là một phần của lịch sử, tinh thần và triết lý sống của cộng đồng. Bảo tồn và phát huy nghề thêu giày chính là cách để gìn giữ những giá trị văn hóa độc đáo này, đồng thời góp phần cải thiện sinh kế cho người dân địa phương.
