Nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Phú Thọ, cách trung tâm thành phố Việt Trì khoảng 70km, xã Mỹ Lung, huyện Yên Lập là nơi nổi tiếng với đặc sản gạo nếp Gà Gáy – sản vật truyền thống của người dân tộc Mường.
Tương truyền rằng xưa kia có một đôi trai gái yêu nhau và họ quyết định đến với nhau, hai bên gia đình tổ chức đám cưới đúng theo phong tục tập quán của dân tộc Mường, trước khi về nhà chồng cô gái được mẹ đưa cho một túi lúa và dặn đây là giống lúa rất ngon con mang về bên đó để phòng thân (đó cũng là của hồi môn mà bố, mẹ dành cho con gái). Do gia đình nghèo nên người con gái cũng không đòi hỏi gì thêm. Sau đám cưới được vài ngày mẹ chồng nói với con dâu ngày mai nhà mình làm cơm mời vị trưởng tộc sang dùng bữa con giúp mẹ làm cơm nhé cô con dâu vui vẻ nhận lời và định bụng sau bữa cơm tối sẽ mang lúa ra giã để ngâm gạo sáng mai đồ xôi.
Khi bữa tối song hai vợ chồng bén duyên mới quấn quýt bên nhau tranh thủ yêu đương nên đã quên lời mẹ dặn, đang ngủ say chợt cô nghe văng vẳng bên tai tiếng gà gáy cô giật mình tỉnh giấc vội vàng mang lúa đi giã để lấy gạo đồ xôi, gạo đã giã xong cô đem vo sạch và ngâm trong nước, do thời gian ngâm chưa được lâu nhưng vì để kịp bữa nên cô đã vớt gạo ra, để ráo nước và đưa vào đồ xôi, bữa cơm hôm đó vị trưởng tộc cùng mọi người cứ tấm tắc khen cơm xôi ngon dẻo mà lại thơm nữa, không biết là xôi gạo gì, mẹ chồng quay sang hỏi con dâu con xôi bằng gạo gì mà ngon thế, cô nghĩ ngợi một chút và trả lời dạ con xôi bằng gạo nếp Gà gáy ạ.
Mẹ cô lại tò mò hỏi cái tên nếp Gà gáy nghe lạ lắm là cơm xôi ăn với thịt gà à, cô đỏ mặt ngượng ngùng kể lại chuyện do tiếng gà gáy canh ba đã đánh thức cô như thế nào nhờ có tiếng gà gáy mà cô đã có một bữa cơm thịnh soạn, và cái tên gạo nếp Gà gáy từ đó được mọi người biết đến, tới đây vị trưởng tộc hỏi cô gái giống lúa này xuất xứ từ đâu cô gái đáp dạ là do mẹ con cho ạ, vị trưởng tộc tiếp tục hỏi thế có còn không lúc này cô gái từ từ đi vào trong phòng tay cầm ra một cái túi trong còn sót lại mấy hạt lúa, mọi người túm vào xem và nói đây là giống lúa quý hiếm cần phải giữ gìn để nhân giống. Do gạo nếp Gà gáy chỉ phù hợp với đồng đất, thổ nhưỡng, khí hậu và nguồn nước của Mỹ Lung nên cái tên gạo nếp Gà gáy Mỹ Lung được hình thành.
Khác hoàn toàn với các loại lúa khác, nếp gà gáy là giống lúa nếp dài ngày, việc chăm sóc cũng rất khó. Nếp gà gáy Mỹ Lung được trồng từ tháng 5 đến tháng 10, hạt gạo to, mẩy, trắng, lúa chưa chín nhưng chỉ đi qua cánh đồng lúa người ta đã được đắm mình trong hương lúa non ngào ngạt đến mê người. Đặc biệt, nếp gà gáy có thời gian đồ xôi ngắn, không cần ngâm nước lâu nhưng xôi vẫn dẻo, mềm, thơm, mùi vị ngon đặc trưng.
Tháng 10/2010, nếp Gà gáy Mỹ Lung đã được Cục Sở hữu Trí tuệ công nhận nhãn hiệu tập thể. Thời gian qua việc sản xuất vẫn còn mang tính chất nhỏ lẻ, không đủ đáp ứng nhu cầu của thị trường. Chính vì vậy, Hợp tác xã sản xuất – kinh doanh gạo nếp Gà gáy Mỹ Lung được thành lập, ngày càng có nhiều hộ dân ở xã Mỹ Lung tham gia trồng trọt, sản phẩm tăng cả về số lượng và chất lượng, đảm bảo sản phẩm sạch, an toàn vệ sinh thực phẩm.
Ngày 26 tháng 9 năm 2013 sản phẩm gạo nêp Gà gáy Mỹ Lung đạt tốp 100 thương hiệu nhãn hiệu nổi tiếng. Tháng 4 năm 2019 sản phẩm gạo nếp gà gáy Mỹ Lung được bình chọn là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh. Gạo nếp Gà gáy Mỹ Lung đã được chọn là 1 trong 5 sản phẩm OCOP 5 sao của tỉnh Phú Thọ.
Hiện nay, sản phẩm gạo nếp Gà Gáy Mỹ Lung được HTX đóng gói vào bao bì có trọng lượng 2kg/túi và 5kg/túi và được quảng bá, giới thiệu, tiêu thụ tại siêu thị và một số đại lý trên địa bàn tỉnh cùng một số tỉnh, thành lân cận. Bên cạnh đó, HTX còn cho ra đời sản phẩm gạo lứt gà gáy đáp ứng nhu cầu của người dân.
Du khách thập phương về thăm Đất Tổ, hãy một lần thưởng thức món “Xôi nếp Gà gáy” và mua về làm quà cho người thân, bạn bè cùng thưởng thức. Gạo nếp gà gáy chính là món quà bình dị mang cái hồn mộc mạc của người đất Tổ dành tặng cho du khách thập phương mỗi chuyến ghé thăm.
Thông tin liên hệ:
- HTX sản xuất gạo nếp gà gáy Mỹ Lung
Địa chỉ: Khu 6, xã Mỹ Lung, huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ
Điện thoại: 0989535271 Mr Khúc Ngọc Tung – Giám đốc HTX
- Trung tâm Thông tin Xúc tiến Du lịch Phú Thọ
Địa chỉ: Khu di tích lịch sử Đền Hùng, xã Hy Cương thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ
Điện thoại: 02103852888, Hotline: 0977706795 Ms Ngọc
Bích Ngọc- Trung tâm TTXT Du lịch
