Đối với người dân vùng cao Bắc Hà, chén rượu ngô Bản Phố thơm ngon là điều không thể thiếu. Chén rượu xuất hiện trong những ngày mùa bội thu, trong lễ hội, các dịp trọng đại hay đơn giản là trong bữa cơm hàng ngày
Rượu Ngô Bản Phố là đặc sản của dân tộc Mông được làm từ ngô và men cây Hồng Mi, nguồn nước sạch, nấu truyền thống, không lọc khử bằng máy, theo công thức cổ truyền, chỉ ủ chum sành từ 8 tháng trở lên, êm thơm không còn gì chê nổi!
Cũng như những loại rượu khác thứ quan trọng nhất quyết định rượu ngon hay không chính là men rượu. Men rượu được coi là linh hồn của một vò rượu và làm nên sự khác biệt của rượu ngô Bản Phố, Bắc Hà, Lào Cai so với các loại rượu ngô khác – đó chính là thứ men cây Hồng Mi này. Người Mông sẽ dùng hạt này đem giã nhỏ như bột rồi trộn với nước rượu đầu và nước sôi, nhào thật nhuyễn, nắm thành quả đặt trên rơm và phơi ở nơi ít nắng, thoáng gió đến khi những quả men khô, chuyển thành màu trắng y như chiếc bánh bao thì mang bỏ vào thúng, rổ để lên gác bếp bảo quản để dùng dần.
Rượu ngô nấu bằng củi. Sau khi rượu sôi, người nấu luôn giữ lửa cháy nhỏ và đều, tiếp đủ nước để rượu không bị khê.Tuy nhiên, hiện tại bản địa thì vẫn tồn tại ko nhỏ các loại rượu ngô dùng men vi sinh, men tầu… vừa để qua mặt khách nơi xa ko biết, vừa dành cho dân địa phương nghiện rượu muốn uống loại rẻ. Vì thế, dù đến Bắc Hà nhưng không phải ai cũng mua được rượu Bản Phố chất lượng.
Khi nhấp vào một ngụm rượu, hương ngô thơm lan ra trong khoang miệng, chảy qua cuống họng, xõa xuống thực quản rồi lịm vào dạ dày, ôi thôi vị đậm, ấm nóng râm ran, mà lại êm ái, dịu dàng lắm, chứ ko hề cay gắt gây sốc lòng nhau. Đi hết rồi vẫn còn không quên để lại dư vị ngọt ngào nhẹ, thoảng thoảng quyến luyến trong miệng. Hương thơm nồng nàn, không gắt cũng không chua, rượu ngô Bản Phố lại có màu như nước suối làm mê muội bao lữ khách dừng chân. Rượu được bày bán khá nhiều tại chợ phiên Bắc Hà. Có du khách còn cất công vào tận nhà của người nấu rượu, hòng thưởng thức rượu ngay tại nồi ủ và mua mang về làm quà.
Ngày nay, dù có đa dạng các loại đồ uống song dấu ấn của rượu Ngô Bản Phố, Bắc Hà vẫn còn được lưu giữ và phát triển trong trong văn hóa ẩm thực của đồng bào dân tộc Mông trên địa bàn huyện như minh chứng cho bản sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc mình. Những ai chưa một lần say, hay ít nhất chưa một lần thưởng thức hương vị rượu cay cay man mát, hòa quyện với mùi thơm nhẹ nhàng được chắt lọc từ hương vị tinh túy nhất của men thì chúng ta đã bỏ lỡ mất cơ hội thưởng thức sự tinh tế, sâu lắng từ núi rừng như chính tấm lòng đồng bào vùng cao Bắc Hà vậy.
Trên tiết trời núi cao se se lạnh, ngồi quây quần bên nhau cùng nhau nhâm nhi chén rượu ngô cay cay thưởng thức với thịt trâu gác bếp nói chuyện núi rừng quả là những trải nghiệm thật khó quên.
Đỗ Hoa
