Bát Xát là một huyện biên giới, giáp với Trung Quốc. Kiến tạo địa hình chia Bát Xát thành hai khu vực, vùng cao và vùng thấp. Vùng núi cao do ảnh hưởng của địa hình núi cao, độ chia cắt lớn nên khí hậu vùng núi cao mang tính chất của khí hậu cận nhiệt đới và ôn đới ẩm. Mùa nóng từ tháng 5 đến tháng 10, mùa lạnh từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, nhiệt độ trung bình cả năm cao nhất 16,6°C, thấp nhất 14,3C. Nhiệt độ này rất phù hợp để các loài cây dược liệu phát triển như: đương quy, sa nhân tím, gừng tía, chè dây, sâm đất hà sin cô, thuốc tắm dao đỏ, giảo cổ lam….
Y Tý – một xã vùng cao Bát Xát
Một số địa phương tại huyện Bát Xát phát triển trồng và chế biến thảo dược như: thôn Lao Chải, xã Trịnh Tường tập trung phát triển trồng cây đương quy, xuyên khung và hoàng sin cô; Hai xã Mường Vi và Quang Kim trồng cây sả chanh và gừng tía; Tại thôn Sơn Hà, xã Bản Vược trồng cây màng tang; xuyên khung được tập trung trồng nhiều ở Y Tý (trên cung đường leo núi Lảo Thẩn); sâm đất hoàng sin cô được bà con Hà Nhì trồng nhiều ở Y Tý; Trên địa bàn các loại cây thuốc tắm của người Dao Đỏ cũng phát triển thuận lợi, trải dài ở nhiều xã như Phìn Ngan, Dền Sáng, Trịnh Tường, Dền Thàng….Trên địa bàn xã Mường Vi có hợp tác xã Mường Kim chuyên sản xuất và cung cấp các sản phẩm tinh dầu gừng tía, sả chanh, chùa dù, màng tang…
Tận dụng những nguồn lực, những ưu đãi của thiên nhiên, đồng thời nắm bắt được xu hướng du lịch của du khách, ngoài du lịch khám phá, trải nghiệm văn hoá, huyện Bát Xát còn phát triển các dòng sản phẩm du lịch đặc trưng như du lịch nghỉ dưỡng phục hồi sức khỏe, đẩy mạnh phát triển nông nghiệp kết hợp với trải nghiệm du lịch. Qua đó, tạo ra những sản phẩm du lịch mới, đa dạng phục vụ nhu cầu du khách, góp phần nâng cao đời sống cho người nông dân, thúc đẩy nông nghiệp phát triển bền vững. Tại đây có thể phát triển nhiều mô hình hấp dẫn thu hút du khách trong tương lai như: Du lịch trải nghiệm làm nông dân; trải nghiệm trồng chăm sóc, thu hái thảo dược. Những sản phẩm dược liệu cũng là một đặc sản để du khách mua về sử dụng và làm quà cho người thân. Nguồn thu không chỉ đến từ việc bán thảo dược mà còn được tạo ra từ chính việc cho du khách trải nghiệm thảo dược.
Hương thơm thuần khiết, thôn dã từ vườn dược liệu mênh mông quyện trong từng làn gió sớm mai khiến vẻ đẹp vùng cao Bát Xát càng thêm huyền ảo và quyến rũ. Từ những gì thuần khiết đó giúp cho Bát Xát càng thuận lợi trong việc phát triển du lịch nông nghiệp, du lịch chăm sóc sức khoẻ.
Khi đến du lịch tại Y Tý, Bát Xát bạn sẽ được trải nghiệm những dịch vụ từ thảo dược như ngâm chân lá thuốc, tắm lá thuốc, thưởng thức các món ăn từ thảo dược như giảo cổ lam xào lòng gà, mầm thảo quả xào thịt, đương quy xào thịt ngựa…. Nhiều homestay tại Y Tý bắt đầu chuyển hướng theo hình thức mới là farmstay, không chỉ trải nghiệm cuộc sống, văn hoá, ẩm thực người dân bản địa mà còn còn giúp du khách có những trải nghiệm mới về sản xuất, về nông nghiệp. Tại farmstay có một khu vườn là nơi bảo tồn cây thuốc, cây nông sản địa phương. Đây cũng là nơi thực hiện các nghiên cứu về nhân giống, trồng trọt, phát triển cây thảo dược, cây nông nghiệp giá trị cao. Đến với farm, bạn sẽ được hòa mình vào một không gian khác biệt với những loại cỏ cây hoa lá đầy thú vị của vùng đất Y Tý. Hấp dẫn hơn nữa là bạn sẽ được trải nghiệm các dịch vụ thảo dược, với nguyên liệu được chế biến từ chính những loại dược liệu trong Farm như tắm lá thuốc, ngâm chân, ẩm thực thảo dược.
Mâm cơm từ thảo dược
Thực tế cho thấy, du lịch nông nghiệp mang lại nhiều lợi ích cho cả sản xuất nông nghiệp và đời sống của người dân ở vùng cao, không chỉ góp phần đa dạng hóa các hoạt động thương mại, giải quyết các vấn đề đầu ra cho các mặt hàng thảo dược, mà còn trực tiếp hỗ trợ tạo việc làm, tăng thu nhập cho người nông dân, đặc biệt bảo tồn các loại thảo dược quý hiến của địa phương.
Một số hình ảnh cây thảo dược tại Bát Xát:
Phan Phượng
