Lào Cai – mảnh đất định cư và lập nghiệp từ lâu đời của người Mông, nơi còn lưu giữ nhiều truyền thống văn hóa, phong tục tập quán riêng với không ít điểm khác lạ. Thế nên khi đi tham quan bản làng người Mông bạn cần tìm hiểu trước về những điều nên tránh, những điều cấm kỵ để có một chuyến đi thuận lợi và vui vẻ.
“Nhập gia tùy tục” hay “phép vua thua lệ làng” là những câu thành ngữ đã được đúc kết từ lâu, và nó thực sự cần thiết phải ghi nhớ trong chuyến du lịch của mình ở các bản làng của đồng bào người Mông. Vì nếu chẳng may bạn phạm phải điều kiêng kỵ trong bản làng theo quan niệm của người Mông thì sẽ có nhiều rắc rối đến với bạn đó. Hãy cùng tìm hiểu và bỏ túi những lời khuyên hữu ích dưới đây.
Đầu tiên là khi đến cổng bản, nếu bạn nhìn thấy có một chùm lá xanh treo trên cây cột cao dựng ở vị trí trang trọng để ai cũng nhìn thấy, thì có nghĩa là trong bản đang bận cúng thần linh hoặc xua đuổi tà ma và không muốn người lạ tham dự. Vì vậy bạn nên quay lại và lựa chọn các điểm tham quan khác. Trong khi tham quan bản làng, nếu bạn thấy trước cửa nhà, hoặc trên hàng rào, trên cổng có treo cành cây tươi hoặc con dao gỗ, lông gà, xương động vật, tấm phên đan hình mắt cáo… thì cũng không nên vào tham quan nhé. Vì chủ nhà làm như vậy là để thông báo cho người khác biết trong nhà có người ốm nặng, người mới mất, có trẻ em mới sinh hoặc đang làm lễ cúng và không muốn người lạ vào nhà. Thế nên bạn hãy chọn các gia đình khác không có ký hiệu lạ như vậy trước cửa để tham quan.
Quanh bản làng của người Mông có một khu rừng cấm rất linh thiêng rất dễ nhận biết: Đó là một khu rừng nằm tách biệt, với những cây cổ thụ xum xuê, những nơi này thường rất sạch, đẹp, mát mẻ nhưng bạn chớ có dừng lại nghỉ chân, ăn uống, vứt rác bừa bãi… ở những khu rừng này nhé vì đây là nơi linh thiêng trong phong tục người Mông. Trong quá trình tham quan tại các bản làng, bạn cũng không nên huýt sáo, vì trong quan niệm của người Mông, tiếng huýt sáo là để gọi ma quỷ về bản. Khi đi tham quan bạn cũng tuyệt đối không xoa đầu trẻ con nhé, vì người Mông nghĩ rằng hồn người trú ngụ ở đầu, nếu bạn xoa đầu hồn hoảng bỏ đi mất thì trẻ con sẽ hay bị đau ốm.
Khi được mời vào tham quan trong nhà cũng có nhiều phong tục bạn cẩn phải ghi nhớ như: Trong nhà của người Mông, gian giữa là để thờ cúng, người lạ không được ngồi ở đây, bạn phải làm theo sự chỉ dẫn của gia chủ. Theo phong tục người Mông, ghế đầu bàn là để dành cho cha mẹ, cho dù cha mẹ đã mất, khách không được ngồi vào vị trí thiêng liêng đó.
Trong nhà người Mông có cây cột cái (cột to nhất được chôn sâu xuống đất, cao chạm nóc nhà) là nơi con ma nhà trú ngụ. Khách không được treo quần áo, mũ, balo, không được ngồi tựa lưng vào cây cột linh hồn đấy. Trong khi ngồi ăn uống, bạn không được vừa nói chuyện vừa chỉ ngón tay về phía trước, vì người Mông nghĩ rằng hành động đó là khi bạn không hài lòng, không tôn trọng người đang nói chuyện với bạn. Người Mông rất thật thà và hiếu khách, nên khi tham quan nhà mà chủ nhà mời rượu, mời nước mà bạn không muốn dùng thì cũng phải thật khéo léo tế nhị mà từ chối. Sau khi ăn xong, tuyệt đối không được úp bát xuống bàn, vì với người Mông chỉ có thầy cúng mới được làm như vậy để xua đuổi tà ma. Khi đi lại trong bản làng bạn cũng phải lịch sự, từ tốn, tôn trọng sự yên tĩnh của bản làng. Một điều nữa bạn cũng lên nhớ là không nên mặc những bộ quần áo may từ vải lanh (đũi) màu trắng, vì với người Mông vải lanh màu trắng chỉ dành cho người chết.
Để có một chuyến đi vui vẻ và học hỏi được nhiều điều mới lạ ở Lào Cai bạn nên ghi nhớ những điều cơ bản trên. Tốt nhất là bạn nên hỏi trước, làm theo chỉ dẫn của chủ nhà vì còn rất nhiều những điều kiêng kỵ khác nữa. Một cách khác là bạn nên đi theo chương trình tour với những hướng dẫn viên người bản địa, vừa hiểu biết về văn hóa để giới thiệu cho bạn, vừa am hiểu về phong tục tập quán nên bạn hoàn toàn yên tâm. Chúc các bạn có một chuyến du lịch Lào Cai trọn vẹn với những kỷ niệm đẹp.
Thành Tuân
