Từ nguyên liệu đến cách chế biến, mỗi loại bánh không chỉ mang hương vị thơm ngon mà còn ẩn chứa những câu chuyện về phong tục, lối sống và văn hóa của các dân tộc thiểu số như H’Mông, Dao, Tày… Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá một cách sâu sắc hơn về các loại bánh ngon của Bắc Hà – món quà tinh thần từ miền sơn cước.
1. Bánh Dày.
_187629839.jpg "Các loại bánh ngon của Bắc Hà 2")
Bánh dày là loại bánh truyền thống phổ biến trong các dịp lễ Tết, đám cưới, đám hỏi của người dân tộc H’Mông ở Bắc Hà. Khác với bánh dày miền xuôi, bánh dày Bắc Hà có kích thước to hơn, dẻo và thơm, thường được làm từ gạo nếp nương, một loại gạo chỉ được trồng trên các ruộng bậc thang của người dân. Gạo nếp nương sau khi được ngâm kỹ sẽ đem hấp chín, giã nhuyễn trong cối đá cho đến khi thành một khối dẻo mịn.
Người dân thường làm bánh dày vào dịp đầu năm hoặc các dịp lễ hội để bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên và mong ước một năm mới ấm no, hạnh phúc. Bánh dày được gói trong lá chuối hoặc lá dong, mang đến hương thơm tự nhiên và mùi vị đậm đà của núi rừng. Trong đời sống của người H’Mông, bánh dày còn là biểu tượng của tình cảm gia đình, khi các thành viên trong nhà cùng nhau giã bánh, tạo nên sự gắn kết giữa các thế hệ.
2. Bánh Chưng Đen.
_633640072.jpg "Các loại bánh ngon của Bắc Hà 3")
Bánh chưng đen là món bánh truyền thống của người Tày ở Bắc Hà, thường được làm vào dịp Tết hoặc các dịp lễ hội quan trọng. Điều đặc biệt của bánh chưng đen nằm ở màu sắc của bánh, màu đen đặc trưng được tạo ra từ tro của vở cây lúc lắc. Tro không chỉ tạo màu đẹp mắt mà còn làm bánh thơm ngon và có mùi vị đặc trưng, để lâu không bị thiu, ăn không bị nóng cổ.
Bánh chưng đen Bắc Hà mang đầy đủ ý nghĩa của bánh chưng truyền thống, tượng trưng cho đất mẹ, sự ấm no, bội thu. Nhân bánh thường là đậu xanh, thịt lợn đen bản địa và một chút gia vị, tất cả đều là sản phẩm của chính người dân bản địa tự tay trồng và nuôi. Mùi thơm của bánh chưng đen hòa quyện với mùi hương của lá dong, tạo nên một món ăn không chỉ đậm đà về hương vị mà còn giàu giá trị văn hóa.
3. Bánh bò truyền thống.
_79650306.jpg "Các loại bánh ngon của Bắc Hà 4")
Bánh bò Bắc Hà không giống với bánh bò ở miền Nam, vốn có vị ngọt, xốp, và thường được làm từ bột gạo pha men. Bánh bò Bắc Hà lại mang một phong vị hoàn toàn khác, bởi cách chế biến và nguyên liệu đặc trưng. Loại bánh này có màu vàng mật ong, thường được làm từ bột nếp, kết hợp với men lá rừng, tạo nên hương vị và màu sắc đặc trưng.
Nguyên liệu chính của bánh bò Bắc Hà là gạo nếp nương, loại gạo được trồng trên những thửa ruộng bậc thang của vùng cao Tây Bắc, có độ dẻo và thơm tự nhiên. Gạo nếp nương sau khi ngâm kỹ sẽ được xay nhuyễn thành bột, rồi ủ với men lá trong một khoảng thời gian nhất định để lên men tự nhiên. Loại men dùng để ủ bánh thường là men được làm từ các loại lá cây rừng, đây là bí quyết riêng của người dân Bắc Hà, giúp bánh có vị chua nhẹ, bùi bùi và mùi thơm đặc trưng.
4. Bánh Khúc.
Bánh khúc là loại bánh phổ biến ở nhiều vùng miền, nhưng bánh khúc Bắc Hà có điểm đặc biệt là sử dụng lá khúc được hái từ những rừng núi cao, nơi có không khí trong lành và thổ nhưỡng tốt, giúp lá khúc có mùi thơm và màu xanh đậm tự nhiên. Lá khúc sau khi hái về sẽ được giã nhuyễn, trộn cùng bột gạo để làm vỏ bánh.
Nhân bánh khúc thường là đậu xanh, thịt mỡ và một ít tiêu bắc, tạo nên hương vị đậm đà, béo ngậy. Khi hấp chín, bánh khúc Bắc Hà thơm phức mùi lá khúc và nhân đậu xanh béo bùi. Bánh khúc không chỉ là món ăn ngon mà còn là món ăn bổ dưỡng, giúp người dân giữ ấm và có năng lượng trong những ngày đông giá rét của vùng cao.
5. Bánh đúc ngô.
_382814579.jpg "Các loại bánh ngon của Bắc Hà 6")
Bánh đúc ngô Bắc Hà có mùi thơm nhẹ của ngô nếp, vị ngọt thanh, béo nhẹ và dẻo bùi đặc trưng. bánh được làm từ ngô, ngô hạt ngâm với nước vôi trong vòng hai ngày, sau đó người ta mang bột đi say được hỗn hợp nước ngô. Và mang bột nước ngô đi nấu, trong quá trình nấu họ phải khuấy đều tay cho đến khi sôi, nước bột quánh lại, có màu vàng đều. Người ta đổ bột ngô đó vào khuôn, khi ăn sẽ cắt thành miếng hình chữ nhật và trộn với nước chưa, rau thơm, đậu xị, dưa chua…
Các loại bánh của Bắc Hà là tinh hoa ẩm thực và văn hóa, phản ánh rõ nét sự sáng tạo, tài hoa và tình yêu của người dân đối với thiên nhiên và văn hóa truyền thống. Những món bánh mộc mạc, dân dã nhưng giàu ý nghĩa này xứng đáng được tôn vinh và bảo tồn, trở thành một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá văn hóa ẩm thực Tây Bắc của du khách. Nếu có dịp đến Bắc Hà, hãy dành thời gian để thưởng thức các loại bánh độc đáo này, bởi đó không chỉ là món ăn mà còn là một phần của văn hóa, tâm hồn và tình yêu của người dân nơi đây.
Thanh Nhàn
