Người Dao đỏ trên địa bàn Lào Cai sống hầu hết các huyện trong tỉnh nhưng tập trung đông nhất ở 2 huyện Sa Pa và Bát Xát. Trong đời sống, sinh hoạt hàng ngày, người Dao đỏ rất quý trọng, giữ gìn và phát huy vẻ đẹp trang phục truyền thống của dân tộc mình.
Bộ trang phục truyền thống của người phụ nữ Dao đỏ có 2 màu chủ đạo là đỏ và đen. Mặc dù các màu này có độ tương phản cao, nhưng với sự sáng tạo cùng đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Dao đỏ đã tạo nên một tổng thể hài hòa lại vô cùng nổi bật, đẹp mắt.
Trang phục dân tộc Dao đỏ rất đặc sắc từ khăn đội đầu đến các hoa văn, họa tiết được thêu ở áo, quần, túi đeo. Chiếc khăn đội đầu cũng chính là điểm nhấn và cũng là điều dễ phân biệt của đồng bào Dao đỏ với các ngành khác trong dân tộc Dao. Nét đẹp độc đáo trên trang phục dân tộc Dao đỏ không thể thiếu chất liệu bạc. Chất liệu bạc được đính ở chiếc khăn đội đầu, dải yếm ở ngực hay bộ cúc áo… Những bộ trang phục truyền thống được xem đẹp nhất phải là bộ được đính kèm nhiều bạc đắt tiền nhất. Phụ nữ Dao đỏ thường chọn mặc đi dự đám cưới, lễ hội, dịp tết. Trang phục truyền thống đính bạc và bộ trang sức bạc là một trong những của hồi môn bố mẹ chuẩn bị cho con gái về nhà chồng và đó cũng là vật bất ly thân của người Dao đỏ. Đó cũng thường là lễ vật thách cưới mà bố mẹ chồng sẽ tặng cho con dâu mới trong phong tục cưới xin của người Dao đỏ.
Những sản phẩm bạc của người Dao đỏ Lào Cai cũng khác hẳn và nổi trội so với bạc của các dân tộc khác, ở kiểu thức lạ về hình khối, dáng vẻ sản phẩm, ở các kiểu trang trí, mô tuýt hoa văn tinh vi, mà cân đối ở cách xử lý sáng, tối. Tất cả đều được thể hiện ở bộ cúc áo và dải yếm bạc, những chùm chuông đính ở xung quang khăn đội đầu hay cả những đôi hoa tai, vòng cổ, vòng tay, các sản phẩm mỹ nghệ này là sự điêu luyện và hoàn hảo của người thợ.
Có thể nói rằng tài năng và tính cẩn trọng của nghệ nhân chạm khắc bạc dân tộc Dao nói chung và dân tộc Dao đỏ nói riêng đã đáp ứng được mọi yêu cầu sử dụng đồ trang sức của chính người dân và được các dân tộc khác đánh giá rất cao về tính thẩm mỹ và sự tinh xảo trong nghệ thuật chạm khắc tạo hình. Để có sản phẩm trang sức bạc chất lượng, đẹp mắt cũng đòi hỏi cả một quy trình chế tác công phu của người thợ thủ công từ khâu chọn nguyên liệu đến chế tác. Chính vì vậy, trang sức bằng bạc và họa tiết bạc đính trên áo là linh hồn một bộ trang phục truyền thống của phụ nữ Dao đỏ. Một bộ trang phục cưới theo truyền thống kèm trang sức bạc có giá trị từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu đồng. Trên phần yếm, áo, khăn, mũ… được trang trí bởi hàng trăm đồng xu, quả chuông nhỏ, cúc vuông, cúc tròn, ngôi sao, dây chuyền… đều bằng bạc.
Đồ trang sức bạc ngoài việc làm đẹp, còn mang giá trị nhân văn, tín ngưỡng, người đeo bạc sẽ trừ được tà ma, tránh gió và được thần linh phù hộ. Để có những bộ trang sức bạc đẹp đính trên trang phục mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc hãy đến với Lào Cai, đến với những nghệ nhân tài hoa ở Tả Phìn – Sa Pa; Dền Sáng – Bát Xát sẽ thấy điều kỳ diệu đó qua các sản phẩm bằng bạc.
Kim Anh (ảnh: Mạnh Cường)
