Con đường tuần tra biên giới uốn lượn qua mây núi đưa chúng tôi đến Bát Xát (Lào Cai), đến Y Tý một miền cổ tích với vẻ đẹp ngỡ ngàng. Y Tý đang vào “mùa vàng” với những thửa ruộng bậc thang trải óng mượt, con người thân thiện như những vẫn thơ mời gọi: “Mời em về Lễ hội mùa Thu/Y Tý đại ngàn non cao thác chảy/ Mây trắng vẫn bay lưng chừng nỗi nhớ/Lúa chuyển mùa vàng, mộng mị, mê say…”(Hoàng Công Kiều).
Cuối tháng Tám, trời như xanh hơn nắng cũng bắt đầu hong mật vàng óng ả dát ngọt ngào lên ruộng lúa nương ngô. Đường lên Y Tý vẫn còn nhấp nhô sỏi đá và trơn trượt những đoạn sạt lở, xe chở đoàn công tác di chuyển chậm trên con đường mòn vạch ngoằn ngoèo rồi xuyên qua đám lá rừng. Thấp thoáng xa xa là những nếp nhà trình tường như những cây nấm khổng lồ của dân tộc Hà Nhì mộc mạc nép mình bên triền núi. Và rồi một Y Tý “biển vàng” trải rộng ngút mắt, mùi hương lúa, hương cỏ mật tỏa lan bảng lảng khắp không gian. Những thửa ruộng khi xếp tầng như những nấc thang khổng lồ, lúc nối tiếp nhau thành những đợt sóng tràn theo triền núi chênh vênh, thoải xuống tận thung sâu, những làn sóng mềm mại đắm đuối mê say những đôi mắt mải mê kiếm tìm những phút tĩnh lặng bất tuyệt của tự nhiên. Những bàn tay cần mẫn tài hoa của con người nơi đây đã khắc tạc vào vách núi những bức tranh nghệ thuật đẹp đẽ bốn mùa. Với tôi, Y Tý không đẹp riêng bản làng nào, mà đẹp từ chính con đường dẫn tôi đến đó. Vẻ đẹp mộc mạc trong cái hùng vĩ khiến tôi thấy mình trở nên bé nhỏ hơn bao giờ hết trước đất trời Tây Bắc.
Trưởng phòng văn hóa huyện Bát Xát Hoàng Công Kiều cho chúng tôi biết: Y Tý nằm ở độ cao 2000m so với mực nước biển, là nơi duy nhất có đông đồng bào dân tộc Hà Nhì sinh sống, với bản sắc văn hóa đậm đặc, độc đáo và rừng nguyên sinh Dền Sáng, được ví như “rừng treo” trên núi đá cao vời vợi. Gần đây, Y Tý đang nổi lên như là một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách và dân “phượt” trong và ngoài nước, nhất là các bạn trẻ ưa khám phá và chinh phục những cung đường khó, mạo hiểm. Y Tý có khí hậu tiểu vùng ôn đới lục địa đặc thù, phù hợp với các loại cây dược liệu và cây ăn quả ôn đới. Những năm qua, chính quyền và người dân xã Y Tý đã mở rộng diện tích sản xuất cây dược liệu, nhằm phát huy thế mạnh địa phương. So với các loại cây trồng truyền thống như ngô, lúa, thì cây dược liệu mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn, Bát Xát cũng định hướng phát triển du lịch gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị bản sắc dân tộc. Ông còn say sưa kể về các hoạt động của Lễ hội mùa Thu Bát Xát với chủ đề: “Sức hút đại ngàn” năm nay như các hoạt động trải nghiệm thu hoạch lê Tai Nung, tìm hiểu văn hóa dân tộc Hà Nhì, trình diễn dù lượn, đua xe đạp về Lũng Pô, cuộc thi leo núi Lảo Thần lần thứ 2 huyện Bát Xát, đặc biệt chương trình khai mạc lễ hội sẽ được diễn ra trọng thể vào tối 31/8 tại Y Tý.
Điều tôi thích nhất khi đến đây là sự bình yên, mộc mạc và chân chất của đồng bào dân tộc. Y Tý hiện ít bị du lịch hóa so với một số nơi miền núi phía Bắc. Xe dừng cho đoàn check-in, chụp ảnh, tôi hít hà căng lồng ngực mùi hương lúa chín đương theo gió len lỏi đến từng nếp nhà, khiến tôi cứ vấn vương mãi không muốn bước tiếp. “Ôm” cả “biển vàng” vào trong tầm mắt, tôi như quên đi cái mệt mỏi sau một hành trình dài.
Xe tiếp tục khởi hành theo hướng về cao nguyên Phìn Hồ, qua mỗi cung mỗi chặng, chúng tôi lại như bắt gặp vô số thung lũng trập trùng những ruộng bậc thang. Thật thú vị, bỗng chốc bất chợt mây như tràn trên ruộng. Những áng mây bồng bênh, phiêu lãng. Leo lên những đỉnh cao nhìn xuống, thấy mây len lỏi giữa các ngọn cây như những sợi tơ. Đúng là vùng đất của những đỉnh núi cao bốn mùa bồng bềnh giữa sương mây huyền ảo, vừa lãng mạn, vừa kỳ vĩ như thách thức khám phá, như muốn níu chân du khách.
Y Tý miền cổ tích nguyên sơ và bí ẩn còn được dệt nên bằng chất men say của những sắc màu thổ cẩm, những phiên chợ vùng cao đa sắc màu dân tộc bản địa…
Đêm đó, chúng tôi đã ngủ lại nhà của người dân tộc Hà Nhì, đốt lửa trại và nắm tay nhau hát múa hồn nhiên, chan hòa trong ánh trăng ngà ngọc thanh khiết của đại ngàn… Những chuyến đi như thế sẽ ở yên trong phần ký ức rộn ràng của bất kỳ ai.
Hồng Lụa
